Thema 4: Geluid op de werkplek

> Arbocatalogus Geluid

1. Wat is schadelijk geluid?

Wie in de Grafimediabranche werkt, kan te maken krijgen met hoge geluidsniveaus. Dat geluid maak je zelf, of je collega’s, met de machines en gereedschappen waar je mee werkt. Of je werkt in een lawaaiige omgeving. Een omgeving waar machines of medewerkers van de opdrachtgever de oorzaak van het geluid zijn. Deze arbocatalogus gaat over schadelijk geluid, geluid dat gehoorschade kan veroorzaken. We spreken van schadelijk geluid als het geluidsniveau hoger is dan 80 dB(A).

Het belang van preventie voor gehoorschade is groot. Het gevolg van schadelijk geluid kan gehoorschade zijn. Gehoorschade betekent slechthorendheid, een blijvende aandoening. Blijvend gehoorverlies is te herkennen aan een of meer van de volgende verschijnselen:

• hoge tonen of zachte geluiden zijn niet meer goed hoorbaar;
• telefoneren of spreken in een rumoerige ruimte kost veel moeite
• iemand hoort fluit-, piep- of bromtonen die er niet zijn (fantoomgeluiden).

Blootstelling aan schadelijk geluid brengt een aantal risico’s met zich mee. Hieronder staat een opsomming van gezondheidsrisico’s en aandachtspunten:

• Slechthorendheid, met als mogelijk gevolg dat je je werk niet meer goed kan uitoefenen omdat je niet meer goed kan communiceren.
• Oorsuizen (tinnitus), dit is het gevolg van blootstelling aan te hoge geluidsniveaus (kortstondig extreem hard geluid of langdurig schadelijk geluid). Het kan voorkomen in elke fase van slechthorendheid. –
• Stress en lichamelijke klachten. Verlies van de gehoorfunctie kan leiden tot hartkloppingen, nerveusheid, prikkelbaarheid, vermoeidheid, maag-darmklachten, hoge bloeddruk en oogafwijking.
• Akoestisch trauma, of knaltrauma, is een onherstelbare beschadiging van de gehoorfunctie door een zeer hoge geluidsniveau. Denk aan schieten of explosies.
• Hinder. Geluidshinder dit kan zowel boven als onder de 80 dB(A) voorkomen. Klachten kunnen zeer divers zijn: slechte spraakverstaanbaarheid, concentratieverlies, schrikreacties.
• Veiligheidsrisico’s. Door hoge geluidsniveaus maar ook door het gebruik van gehoorbescherming ben je minder alert. Signaalgeluiden of geluiden van heftrucks, auto’s of kranen hoor je niet of slechter. Werken in een lawaaiige omgeving betekent werken in een omgeving met een hoger veiligheidsrisico.
• Zwangeren. Of lawaai schadelijk is voor het ongeboren kind is niet met zekerheid te zeggen. Uit voorzorg voor het ongeboren kind gelden daarom voor zwangeren andere regels als het gaat om schadelijk geluid.

 

Trilhaartjes - voor- en na gehoorschade (bron: LUMC)

1.1      SCHADELIJK GELUID IN DE GRAFIMEDIA

Binnen de bedrijfstak Grafimedia zijn een aantal werkplekken aan te wijzen waar het geluidsniveau zo hoog is dat de werkgever maatregelen dient te treffen. Maar, gelukkig worden de meeste werknemers in onze branche niet de hele dag blootgesteld aan gevaarlijke geluidsniveaus.

Voorbeelden van werkplekken/bewerkingen waar een te hoog geluidsniveau kan optreden:

• Machines zoals: drukpersen, snijmachines, vouwmachines, stansmachines, perscontainers; maar ook snij- en freesplotters voor signactiviteiten.
• Installaties, zoals snipperafzuiging, blaas- en zuiglucht installaties.
• Ruimtes waar de radio te hard aanstaat.

1.2      WANNEER TREEDT GEHOORSCHADE OP?

Gehoorschade treedt pas op als de oren dagelijks een bepaalde geluiddruk te verwerken krijgen – het gaat hierbij om een tijdgewogen daggemiddelde (L_EX,8h) en om piekgeluiden.

• Het daggemiddelde is afhankelijk van het geluidsniveau en de blootstellingsduur: hoe hard is het geluid en hoe lang moet de werknemer bij dat geluidsniveau werken? Een daggemiddelde boven de 80 dB(A) gedurende vijf werkdagen van acht uur per week kan leiden tot permanente gehoorschade.
• Geluidsniveau wordt weergegeven in decibel (dB). Om met een verschillende gevoeligheid van het oor voor diverse frequenties rekening te houden, wordt het geluid gemeten met een zogenoemde A-filter. De eenheid van het geluidsniveau wordt dan uitgedrukt in dB(A).
• Ook zeer harde geluiden – piekgeluiden – kunnen zorgen voor gehoorbeschadiging. Voor piekbelasting wordt een andere meeteenheid gebruikt, namelijk dB(C). 

Berekeningen met geluidswaarden verlopen anders dan normaal. Het geluidsniveau verdubbelt met elke 3 decibel toename. Dus 83 dB (A) is tweekeer zo veel geluid als 80 dB(A). En 86 dB(A) is weer twee keer zoveel geluid als 83 dB(A) en dus vier keer zo veel als 80 dB(A). Deze verdubbeling van het geluidsniveau met elke 3 decibel betekent dat je bij een geluidsniveau van 83 dB(A) nog maar 4 uur kan werken zonder risico op gehoorschade. Als je tenminste niks doet aan gehoorbescherming. En bij 86 dB(A) nog maar 2 uur. Dat is terug te zien in onderstaande figuur (bron: 5xbeter).

Om een indruk te krijgen van hoeveel 80 dB(A) is, kun je de volgende vuistregel toe te passen; Het geluid ligt waarschijnlijk boven de 80 dB(A) als je in een gesprek, waarin je op 1 meter afstand van de ander staat, je stem moet verheffen om verstaan te worden.