Risicobeoordeling

Op basis van de Arbeidsomstandighedenwet en het Arbeidsomstandighedenbesluit is de werkgever verplicht om een beoordeling uit te voeren naar risico’s op het gebied van fysieke belasting en beeldschermwerk. Om erachter te komen of je ook maatregelen moet treffen om het personeel te beschermen tegen de risico’s hiervan, is het van belang dat je eerst inzicht krijgt in de bestaande situatie in je bedrijf. Dit kun je aan de hand van de onderstaande stappen doen.Hoe inventariseer je de risico’s op het gebied van fysieke belasting of beeldschermwerk in je bedrijf?

Stap 1: Inventariseer de risico’s voor fysieke belasting en/of beeldschermwerk

Voer de Risico-inventarisatie en Evaluatie (RI&E) uit. Dit kan met de ARBO-RI&E Grafimedia. De ARBO-RI&E Grafimedia is een erkend branche-instrument.

De RI&E is de basis van veilig en gezond werken. Een bedrijf is verplicht een actuele RI&E te hebben. Met deze branche-RI&E krijg je inzicht in de risico’s die in jouw bedrijf spelen. Hiermee maak je een plan van aanpak om deze risico’s te beheersen of te voorkomen.

Fysieke belasting

Als je de RI&E hebt uitgevoerd, dan ga je vervolgens in stap 2 alle taken waar vormen van fysieke belasting voorkomen inventariseren en beoordelen. De RI&E is op het onderdeel fysieke belasting pas volledig indien stap 2 ook is gedaan.

Beeldschermwerk

Als je de RI&E hebt uitgevoerd met de Arbo-RI&E Grafimedia, dan heb je in kaart gebracht of de risico’s rondom beeldschermwerk beheerst zijn en of er maatregelen nodig zijn. Wordt aangegeven dat er nog maatregelen getroffen moeten worden, ga dan naar stap 3. Voor beeldschermwerk kun je dan stap 2 overslaan.Het aanvullend beoordelen van de risico’s van fysieke belasting kan op verschillende manieren:

Stap 2: Beoordeel de risico’s voor fysieke belasting en/of beeldschermwerk

De werkgever besteedt deze RI&E fysieke belasting uit aan een arbodienstverlener of aan een externe Arbokerndeskundige of een ergonoom.
De werkgever maakt gebruik (eventueel met deskundige ondersteuning) van speciaal daarvoor ontwikkelde instrumenten van NIOSH of TNO, zoals hieronder weergegeven.

Instrumenten voor het beoordelen van fysieke belasting

Wegwijzer Fysieke Belasting

Om bedrijven een instrument te bieden waarmee zij de knelpunten rondom fysieke belasting in kaart kunnen brengen heeft TNO de Wegwijzer Fysieke Belasting opgesteld. Deze wegwijzer helpt je op weg in 5 stappen en vormt een stappenplan voor verbeteringen. Onderdeel van deze aanpak zijn instrumenten die ontwikkeld zijn door TNO om de fysieke belasting in je bedrijf beoordelen. Je kunt starten met een eerste risico-inventarisatie van alle vormen van fysieke belasting, of de diepte ingaan met een specifiek instrument als je al weet op welk onderdeel er knelpunten zijn.

Als niet op voorhand duidelijk is welke taken beoordeeld zouden moeten worden op fysiek belastend werk dan is het zinvol om eerst een taakanalyse te doen. Een uitleg hierover staat in de Wegwijzer Fysieke Belasting.

Checklist Fysieke Belasting

Met de Checklist Fysieke Belasting krijg je in korte tijd een indicatie van de mogelijke risico’s die in een taak aanwezig zijn voor alle aspecten van fysieke belasting. Daaruit volgt een overzicht van de resultaten per onderdeel van fysieke belasting. Op onderdelen waar geen risico’s worden gevonden, zijn ook geen vervolgacties nodig. Als er wel een risico wordt gesignaleerd, word je op dat onderdeel doorverwezen naar een vervolginstrument voor een gedetailleerdere risicobeoordeling en concrete tips.

Duwen en trekken

De checklist ‘Duw en Trek Check’ kun je gebruiken om de fysieke belasting te bepalen die optreedt bij het uitvoeren van duw- en trektaken. De methode is ontwikkeld voor de beoordeling van duw- en trektaken van rollend materieel. Dit zijn taken waarbij het hele lichaam actief is, van de handen, armen en romp tot aan de benen.

Repeterende bewegingen

De Hand Arm Risicobeoordelings Methode (HARM) kun je gebruiken om inzicht te krijgen in de belangrijkste risicofactoren bij hand-armtaken. De methode is geschikt voor de beoordeling van hand-armtaken. Dit zijn taken waarbij vooral de handen en armen actief zijn, en de benen en romp nauwelijks.

Werkhoudingen

Het Werkhoudingeninstrument (WHI) is een methode om te bepalen of er sprake is van een risico op het ontstaan van klachten aan het bewegingsapparaat (gewrichten, pezen en spieren) door de aanwezigheid van ongunstige werkhoudingen. De methode helpt om te weten of er gezondheidsrisico’s door werkhoudingen zijn en om vast te stellen wat de belangrijkste risicohoudingen zijn.

Tillen en dragen

Met de NIOSH-methode kun je bepalen hoeveel een medewerker per keer mag tillen en dragen. Er zijn een paar instrumenten die je kunt gebruiken waarin de NIOSH-methode verwerkt is:

De tiltest op de website van FNV.
De Quickscan Tillen.
De Quickscan Dragen.

Is de blootstelling aan fysieke belasting aanvullend beoordeeld en wordt aangegeven dat er nog maatregelen getroffen moeten worden, ga dan naar stap 3.

Hulpbronnen

Voor hulp op maat bij het vinden van grenswaarden en het uitvoeren van de blootstellingsbeoordelingen kan de Helpdesk Arbografimedia bedrijven koppelen aan een externe Arbokerndeskundige (zoals een arbeidshygiënist) of een ergonoom.

Stap 3: Maatregelen invoeren

Als uit de vorige stap volgt dat het nodig is om binnen je bedrijf maatregelen te nemen om de gezondheidsrisico’s van fysieke belasting en beeldschermwerk te verlagen, dan moet je hierbij de arbeidshygiënische strategie volgen (zie hoofdstuk 4). In hoofdstuk 5 ‘Oplossingen’ zijn voorbeelden te vinden van de verschillende maatregelen gericht op de Grafimedia.

Stap 4: Borging

Als je maatregelen getroffen hebt dan moet je kunnen aantonen dat de situatie beheerst is – je moet de effectiviteit van de maatregelen beoordelen. Dit doe je door stap 1 en eventueel stap 2 (bij fysieke belasting) te herhalen voor de nieuwe situatie. Actualiseer de beoordelingen bij introductie van iedere nieuwe relevante bedrijfsactiviteit of andere werkwijze. En neem minimaal een keer per jaar de beoordelingen voor fysieke belasting en beeldschermwerk door om te bekijken of de risicosituatie nog actueel is.

Veranderingen kunnen nieuwe risico’s opleveren, daarvoor moet de organisatie maatregelen voor borging nemen:

Interne wijzigingen (zoals nieuwe processen en/of medewerkers, nieuwe machines/nieuwe productielijnen).
Externe wijzigingen (zoals nieuwe producten (bijvoorbeeld qua vorm, afmeting, gewicht), wijziging wet- en regelgeving).

Vastleggen in beleid

Leg in het arbobeleid van de organisatie vast welk beleid ten aanzien van fysieke belasting en beeldschermwerk wordt gehanteerd en welke oplossingen gekozen zijn.