De gevolgen van werkstress

Stress komt regelmatig voor in het dagelijks leven. Als we te maken krijgen met veranderingen, een probleem of iets voor elkaar moeten krijgen,dan ontstaat een bepaalde spanning (stress). Je weet niet goed wat je te wachten staat en of je de situatie wel aan kan. Deze vorm van stress en alertheid kan heel handig zijn. Bijvoorbeeld wanneer je snel wegspringt als er bij het oversteken plotseling een auto op je afkomt. Op die momenten komt er een reactie in het lichaam op gang die je in staat stelt om adequaat te reageren: je bloeddruk wordt hoger, je hartslag neemt toe en er gaat meer zuurstofrijk bloed naar je spieren, je hart en je hersenen. Je lichaam wordt als het ware klaar gemaakt om actie te ondernemen.

3.1 GEVOLGEN VOOR MEDEWERKERS

Ook op het werk hoeft stress niet altijd negatief te zijn. Sterker nog: een bepaalde mate van stress zorgt voor uitdaging, activeert en verhoogt de prestatie. De meeste mensen presteren goed bij een gemiddeld stressniveau. We spreken dan van een optimaal stressniveau.

Te veel stress leidt echter tot overbelasting en lagere prestaties. De reserves raken dan op, mede omdat het niet meer lukt om voldoende rust en herstel te krijgen. Dit schaadt de gezondheid: er treedt oververmoeidheid op en mensen worden vatbaarder voor aandoeningen en ziekten.

Gevolgen van kortdurende werkstress

De gevolgen van werkstress zijn heel verschillend, omdat mensen verschillen in wat ze aankunnen en hoe ze met stress omgaan. Vast staat wel dat een hoge mate van werkstress in de meeste gevallen een ongunstige invloed heeft op het lichaam, het welzijn en het gedrag. Dit kan leiden tot:

Lichamelijke gevolgen
Psychische gevolgen
Gedragsmatige gevolgen

Gevolgen op de lange termijn

Kortdurende werkstress hoeft niet altijd erg te zijn. Het wordt echter een ander verhaal als werkstress onverminderd blijft voortduren, bijvoorbeeld gedurende enkele maanden. Men raakt dan uitgeput door de constante druk en herstelt niet meer voldoende, ook niet als men een paar dagen rust neemt. We noemen enkele gevolgen van aanhoudende stress op langere
termijn:

Gezondheidsklachten
Grotere kans op hart- en vaatziekten
Psychische klachten
Grotere kans op arbeidsongevallen en arbeidsongeschiktheid.

3.2 GEVOLGEN VOOR HET BEDRIJF

Hoge werkdruk en stress hebben ook voor de werkgever grote gevolgen. De meest voorkomende gevolgen zijn:

Hoger ziekteverzuim

Medewerkers die langdurig onder hoge werkdruk werken, melden zich eerder ziek. Een hoge werkdruk verhoogt de kans op langdurig verzuim met ruim 150%. De kosten van verzuim als gevolg van werkgerelateerde stress worden voor Nederland geschat op 3,3 miljard (bron TNO: 2022).

Meer verloop

Wanneer medewerkers langdurig werkdruk ervaren, wordt de kans groter dat zij zullen vertrekken. Die kans wordt nog groter als ze het idee hebben dat ze weinig invloed hebben op de situatie in het bedrijf en dat er toch niets zal verbeteren.

Minder motivatie

Werkdruk en aanhoudende stress verminderen het plezier in het werk. En daarmee ook de betrokkenheid met het bedrijf en de bereidheid om zich optimaal in te zetten. Verminderde motivatie kan ertoe leiden dat men zich niet meer verbonden voelt met het bedrijf, of men is niet meer trots op het bedrijf.

Lagere productiviteit

Minder motivatie heeft een negatief effect op de productie. Medewerkers komen minder snel zelf in beweging. Dat heeft op zijn beurt een negatief effect op de flexibiliteit en het innovatievermogen van een organisatie

Minder kwaliteit

Aanhoudende hoge werkdruk vergroot de kansen op fouten. De verminderde concentratie en motivatie leiden tot kwaliteitsverlies en vergroten de kans op arbeidsongevallen.

Minder klantvriendelijk

Ook de klantvriendelijkheid wordt minder bij aanhoudende hoge werkdruk. Medewerkers die vermoeid zijn en/of minder betrokken bij de organisatie gedragen zich niet altijd meer even correct of vriendelijk. Vermoeidheid kan zorgen voor een ‘kort lontje’ of onverschilligheid en werkt ook door in de contacten met klanten.

Slechtere werksfeer

Tenslotte heeft aanhoudende werkdruk ook een negatief effect op de werksfeer. Men heeft minder aandacht voor elkaar en men is minder geneigd om elkaar te helpen of om hulp te vragen. Dat kan weer leiden tot meer spanning en een toename van (sluimerende) conflicten.

3.3. WERKDRUK EN WERKSTRESS: HOE MEET JE DAT?

Er zijn verschillende methoden om werkstress te meten. De twee methoden die in de praktijk het meest voorkomen zijn interviews en vragenlijsten.

In de officiële Arbocatalogus ‘Minder Werkstress, Meer werkplezier’ (zie onder documenten), staan de voor- en nadelen van deze methoden. Ook worden er voorbeelden genoemd van veel gebruikte praktische tools om werkdruk en werkgerelateerde stress te signaleren en aan te pakken. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen testen en websites die gratis zijn en veelgebruikte tools waar een vergoeding voor moet worden betaald.

Update: in 2024 wordt een medewerkersenquête ingebouwd in de branche RI&E Grafimedia die bedrijven (indien gewenst) kunnen gebruiken bij het inventariseren van werkstress (PSA) risico’s.